Architektura – trwała, użyteczna, piękna i… niezwykle szkodliwa. Przemysł budowlany i użytkowanie budynków odpowiadają za ponad ⅓ światowych emisji CO2, jednej z głównych przyczyn zmiany klimatu. Miasta i architektura w obecnej skali zaburzają naturalne cykle przyrody, emitują zanieczyszczenia i zawłaszczają kolejne przestrzenie. Jednocześnie nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania człowieka poza architekturą. To dzięki niej jesteśmy w stanie zapewnić godne i bezpieczne warunki życia całym społeczeństwom oraz tworzyć miejsca codziennej egzystencji rzeszom ludzi na naszym globie.
Obszary przetwarzania odpadów hutniczych w Nowej Hucie w Krakowie, 2022, fot. Krzysztof Kalisz, mat. NIAU
Wystawa Antropocen rysuje kontekst współczesnych wyzwań wobec katastrofy środowiskowej i umożliwia ich zrozumienie. Architekturę postrzegamy nie tylko jako efekt globalnych i lokalnych zmian w relacji człowieka z przyrodą, lecz także jako narzędzie kształtujące ten związek. Prezentujemy współczesne i historyczne projekty, realizacje i technologie, które wpływają na środowisko życia wszystkich gatunków i bytów. W przyszłość architektury i jej rolę w każdej z kategorii pułapu ekologicznego zaglądamy poprzez instalacje zaproszonych projektantów i projektantek. Szukali oni sposobów takiego projektowania i funkcjonowania architektury, które nie tylko nie szkodziłyby planecie, lecz także miałyby potencjał regenerujący dla środowiska. Te przykłady udowadniają, że inna architektura jest możliwa.
Park na zrewitalizowanym obszarze poprzemysłowym, Internationale Bauausstellung Emscher Park, fot. KatjenAdobe Stock, mat. NIAU
Wystawa przygotowana przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki miała swoją premierę jesienią 2022 roku w ZODIAKU Warszawskim Pawilonie Architektury. Wrocławska odsłona ekspozycji prezentowana będzie w zabytkowej przestrzeni dawnego kościoła, a jej aranżację zaprojektowali Małgorzata Kuciewicz i Simone de Iacobis z warszawskiej Centrali.
Tytułowy antropocen to era człowieka i zmian antropogenicznego pochodzenia, które skutkują katastrofalnym ociepleniem klimatu. Nazwa wystawy niesie w sobie ambiwalencję – jest jednocześnie narcystyczna (mówi o sile wpływu człowieka) i krytyczna wobec stanu współczesnego świata. Chcemy jednak, by osoby ją odwiedzające, nie odchodziły z poczuciem beznadziei. Wciąż możemy zatrzymać lub ograniczyć dalszą degradację naszego wspólnego domu.
Widok na miasto Kiruna, Szwecja, fot. AlexanderAdobeStock, mat. NIAU
Wystawie towarzyszy książka Antropocen. W stronę architektury regenerującej
Organizator: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki
Współorganizator: Muzeum Architektury we Wrocławiu
Kurator naukowy: dr hab. inż. arch. Bolesław Stelmach, prof. PŁ
Kuratorzy: Kacper Kępiński, Adrian Krężlik
Udział biorą: Pracownia Architektury Krajobrazu (Marta Tomasiak, Marta Przygoda), Centrala (Małgorzata Kuciewicz, Simone De Iacobis), Miastopracownia (Barbara Nawrocka, Dominika Wilczyńska), Kasper Jakubowski, Jan Szeliga i Krzysztof Janas, NAS-DRA (Paulina Grabowska, Oliwia Rybczyńska), Jan Domicz, Simone Ruess, BIEL studio (Zofia Strumiłło-Sukiennik, Grzegorz Piotrowicz)
Instalacje dźwiękowe: Dobrawa Czocher, Baasch
Architektura wystawy: Centrala (Małgorzata Kuciewicz, Simone De Iacobis)
Identyfikacja wizualna: Katarzyna Nestorowicz
Opracowanie graficzne wystawy: Jerzy Gruchot (Full Metal Jacket)
Produkcja: Weronika Sołtysiak
Licencje: Mateusz Włodarek
Program towarzyszący: Marta Baranowska, Katarzyna Domagalska, Agnieszka Gola, Patrycja Mazurek, Michał Chadera
Komunikacja: Joanna Krupa, Dominik Witaszczyk, Marta Czyż-Kaczor, Kalina Soska
Redakcja: Urszula Drabińska
Tłumaczenia: Natalia Raczkowska, Dorota Wąsik
Postprodukcja zdjęć: Studio Avantura (Roland Nowak)
Realizacja wystawy: Muh Crew (Jakub Henke, Łukasz Kowalski, Marcelina Dereń, Łukasz Rosiek, Paweł Łasiński, Radosław Jagucki, Kacper Kobus, Piotr Cwaliński, Michał Szulżyk, Krzysztof Mędrek, Kuba Puchatkiewicz)
Makiety: Onimo – makiety architektoniczne
Współpraca: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warbud SA, Dominika Dragan-Alcantara, Dorota Leśniak-Rychlak (współpraca redakcyjna / editorial collaboration), Aga Sukienniczak (współpraca kuratorska / curatorial collaboration)
Podziękowania: 55architekci, Adrian Bodhi, Afl architects, Agence Ter Paysagistes Urbanistes, Alisma Construction, Ana Tostões, Analog Studio, Ave Bureau, Bal Architektek, Bart Staszewski, Baumschlager Eberle Architekten, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Cave Bureau, Co-haty, David Brichs, De Urbanisten, Domino – grupa architektoniczna, Einszueins Architektur, Emmanuelle Bentz, Empreinte, Fallingwater Projects Western Pennsylvania Conservancy, Fundacja Instytut Architektury, Fundacja Mies van der Rohe, Grün Stadt Zürich, Hassell+, Hans Porochelt, Instytut Dokumentacji Architektury, Biblioteka Śląska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Jeju Studio Iwo Borkowicz, Kamil Bańkowski – Irart, Ken Schluchtmann, Kéré Architecture, Kothari Associates, Kuryłowicz & Associates, Lacaton & Vassal, Lindman Photography, Maciej Siuda Pracownia, Major Architekci, Miasto Kraków, Milena Szutkowska-Maj, Modraszek Kolektyw, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Nathanael Scheffler, Paweł Ulatowski, Philippe Rahm Architectes, Raumlaborberlin, Riegler Riewe Architekten, Sonovision, Studio A4, Surroundings Studio, Telewizja Polska, White Arkitekter, Workplace, X-Architects, XYstudio, Zofia Strumiłło-Sukiennik i Grzegorz Piotrowicz, Zukunftsgeraeusche
Współpraca: Adobe Stock, Agencja Wyborcza.pl, Alamy, Archiwum Architektury Hassana Fathy’ego, Amerykański Uniwersytet w Kairze, Archiwum Fundacji Ośrodka KARTA, East News, Forum Polska, Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej, Agencja Fotografów, Galeria Le Guern, Grupa ZPR Media, Jakub Rodziewicz, Jan Domicz, Jan Goots, Karol Żurawski, Krzysztof Kalisz/OperatorKamery, Marcin Czechowicz, Michał Młynarczyk, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Paweł Skowera, Polska Agencja Prasowa, Robert Fishman, Simone Ruess, Smith Archiwum, Tomasz Czernicki, Tomasz Kiełkowski Archifoto
Informujemy, że dołożyliśmy wszelkich starań w celu odnalezienia wszystkich dysponentów autorskich praw majątkowych do utworów prezentowanych na wystawie.
Składamy podziękowania wszystkim osobom i instytucjom, które przyczyniły się do powstania wystawy.
Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Patroni medialni: Architektura-murator, Architektura&Biznes, PRESTO artbook, Notes Na 6 Tygodni, Magazyn SZUM