BACKSTAGE. Fernando Menis

15.2.2019

Proces twórczy hiszpańskiego architekta Fernando Menisa określa stosowanie plastycznych modeli, które można aktualizować w miarę rozwoju projektu, w ciągłej operacji dodawania i odejmowania wynikającej z potrzeb programu, logiki konstrukcji i zrównoważonego rozwoju. Model rozpoczynający projekt jest stale przekształcany, tak aby uwzględnić dane dostarczone przez technologie informatyczne, uwarunkowania wynikające z usytuowania, czy ustalenia związane z miejscem budowy. Poza ponownym wykorzystaniem zasobów materialnych zasadniczym aspektem architektury Fernando Menisa są odniesienia do naturalnego, kulturowego i historycznego kontekstu. W konsekwencji ekspresja jego dzieł odpowiada funkcji i usytuowaniu każdego budynku.

Widać to wyraźnie w jednym z jego ostatnich projektów – Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki w Toruniu, którego wyjątkowość wynika właśnie z uwzględnienia zróżnicowanych potrzeb akustycznych wielofunkcyjnego programu w takim stopniu, że dźwięk uformował budynek. Betonowa mieszanka „picado” zawiera tutaj czerwone cegły z rozbiórki miejscowej fabryki, materiał powszechnie stosowany w fasadach historycznego centrum Torunia. Oddano w ten sposób hołd temu dziedzictwu, lecz zastosowano ją przede wszystkim dlatego, że mieszanka z nierównościami dochodzącymi do 3–4 centymetrów ma doskonałe właściwości akustyczne pod względem odbijania i rozpraszania dźwięku, dzięki czemu nadaje się do wykorzystania w salach koncertowych.

Wystawa „Backstage. Fernando Menis” stanowi obszerną retrospektywę ukazującą metody projektowe pracowni Menisa z uwzględnieniem eksperymentów i innowacyjnych działań w dziedzinie architektury i urbanistyki. Prezentując różne modele i studia nad materiałami ekspozycja skupia się na wyborze projektów, które są w trakcie realizacji lub zostały ukończone w ciągu ostatnich piętnastu lat, a także na projektach badawczych nowych materiałów, technik i systemów.

Wśród najnowszych prezentowanych obiektów znalazły się Bürchen Mystik (Szwajcaria, w trakcie realizacji) – plan ekonomicznej transformacji wioski na zboczu Alp Szwajcarskich; Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki (Toruń, 2015) – prekursorski, poddający się zmianom projekt akustyczny i prototyp „Hatching” – maszyny do życia, która zużywa zerową energię i dzięki pobieraniu wody z powietrza umożliwia osiedlanie się na pustyniach.

Prezentowane są także niektóre z prac uznanych już za klasyczne budynki współczesne: Centrum Kulturalno-Kongresowe Magma (Teneryfa, 2005) – adaptowalny budynek, który gościł już wszelkie rodzaje wydarzeń – od targów motoryzacyjnych po kongresy naukowe i od koncertów rockowych po muzykę kameralną, a także Badeschiff (Berlin, 2004) – popularny pływający basen kąpielowy na Szprewie w Berlinie, który powstał w wyniku recyklingu starej barki.

Główną część wystawy stanowi czarny sześcian o wymiarach 5 x 5 x 5 metrów, przypominający czarną skrzynkę samolotu, w której zapisywane są wszystkie działania, decyzje i zdarzenia podczas podróży, w tym wypadku twórczej podróży od intuicji do projektu i jego materializacji. Jego wygląd zewnętrzny jest racjonalny, a wnętrze dostarcza silnego zmysłowego doświadczenia, na które składają się rzeźbiarskie modele, materiały i faktury wydobywane w intrygujący sposób przez przyćmione światło. Na zewnątrz czarnego sześcianu, w tajemniczej atmosferze wykreowanej światłem, wystawę uzupełniają prototypy „ekranów akustycznych” – dekoracyjnych elementów łączących sztukę i funkcjonalność by podnieść komfort akustyczny przestrzeni wewnętrznych.