Zapraszamy na grudniowy odcinek cyklu cyklu spotkań z architekturą Wrocławia! Tym razem, z powodu zimowej aury, dwukrotnie spotkamy się w przytulnej przestrzeni Muzeum Architektry, gdzie opowiemy o Wojszycach (wykład dr Magdy Ławickiej), a następnie wspólne zwiedzimy nowo otwartą wystawę Kształt marzeń. Architektura Witolda Lipińskiego.
13.12, godzina 12.00 – wykład o Wojszycach, prowadzi dr Magda Ławicka, Muzeum Architektury, ul. Bernardyńska 5
15.12, godzina 12.00 – oprowadzanie kuratorskie po wystawie Witolda Lipińskiego, prowadzi dr Michał Duda, Muzeum Architektury, ul. Bernardyńska 5
Udział w obu wydarzeniach jest bezpłatny, nie obowiązują zapisy!
Wrocławskie osiedle Wojszyce uchodzi za teren bardzo atrakcyjny, zarówno ze względu na niedużą odległość od centrum miasta, dobrą komunikację publiczną, bliskość dworców, Szpitala Akademickiego, nowoczesny zespół szkolno-przedszkolny, jak i przeważającą niską zabudowę. Jak na Wrocław, to teren stosunkowo wysoko położony, do którego nie dochodzą żadne rzeki, co miało niebagatelną zaletę w 1997 roku podczas Powodzi Tysiąclecia. Do niedawna na Wojszycach znajdowało się także niemało terenów spacerowych, dziś już przejętych w znacznej mierze przez deweloperów. Co prawda w zamian jest klin południowy, czyli obszar przeznaczony pod planowany od wielu lat rozległy park osiedlowy, który póki co nadal nie został zrealizowany.
Obserwując przemianę Wojszyc w ciągu ostatnich 50 lat nie sposób nie zauważyć dynamicznego rozwoju budownictwa, zwłaszcza po 2000 roku, a co za tym idzie – znaczących zmian w wyglądzie i infrastrukturze osiedla.
Jeszcze pod koniec XX wieku centrum Wojszyc przypominało typową dolnośląską wieś z charakterystyczną, zaniedbaną i rozpadającą się poniemiecką zabudową, włączając w to dwór, folwark i budynki gospodarcze usytuowane wzdłuż ulicy Pawiej. Na tyłach tych budynków w kierunku wschodnim ciągnęły się hektary uprawnych pól. Wspomniana ulica Pawia od wieków stanowiła główną ulicę osady poczynając od czasów średniowiecznej wsi Woyschwitz. Prowadzone w XIX wieku przez niemieckich badaczy prace archeologiczne na obszarze Wojszyc dowiodły, że jest to obszar, na którym występowało już prehistoryczne osadnictwo. Na przykład w pobliżu obecnej ul. Grota-Roweckiego odkryto pozostałości cmentarzyska szkieletowego i osady z okresu neolitu. Znaleziono także liczne fragmenty naczyń i narzędzi z tego okresu. Równie interesujących znalezisk dokonano na północ od ulicy Terenowej i Przystankowej, a także u zbiegu ulic Pawiej i Terenowej.
W połowie XIII wieku wieś należała do zakonu krzyżackiego, który otrzymał ją w wyniku wymiany z wrocławskim biskupem Tomaszem na dobra koło Namysłowa. We dworze Woyshicz, zapewne przy obecnej ul. Pawiej, jeszcze w latach 30. XIV wieku mieściła się krzyżacka komturia. Z czasem tutejsze dobra zakupili wrocławscy mieszczanie. W 1478 r. wieś należała do rodu znanego rajcy Valentina Haunolda, a po śmierci właścicieli została przejęta przez wrocławskie Dominikanki z klasztoru św. Katarzyny. W rękach Sióstr pozostawała aż do sekularyzacji majątków kościelnych w Prusach w 1810 roku.
Do Wrocławia wieś Wojszyce została przyłączona dopiero w 1951 roku i przez kolejne lata niewiele się w niej zmieniało. Od końca lat 70. XX w. osiedle zaczęło się stopniowo rozwijać: wzdłuż obecnych ulic Pawła Jasienicy, Skibowej, Żniwnej i Parafialnej powstaje zabudowa szeregowa i bliźniacza. Są to w większości dość standardowe jednorodzinne domy, z wyjątkiem kilku niebanalnych willi o cechach stylistycznych nawiązujących do historyzmu i secesji. Stara zabudowa Wojszyc, zwłaszcza wzdłuż Pawiej, niedostatecznie chroniona, znika w trybie przyśpieszonym.
W piątek 15 grudnia zapraszamy natomiast na współnr zwiedzanie nowo otwartej wystawy Kształt marzeń. Architektura Witolda Lipińskiego. To pierwsza tak obszerna prezentacja twórczosci jednego z najciekawszych architektów w powojennej Polsce, nauczyciela akademickiego, profesora Politechniki Wrocławskiej, honorowego członka SARP. Każdy z blisko dwudziestu prezentowanych na wystawie obiektów mógłby — na pierwszy rzut oka — uchodzić za studium scenografii do filmu science-fiction. Tym bardziej niezwykłym jest, że pięć z nich udało się zrealizować. Oprócz dzieł kanonicznych — domu własnego Igloo przy ul. Moniuszki i Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego na Śnieżce — na wystawie pokazujemy dwa mniej znane wrocławskie domy jednorodzinne i dawny ośrodek wypoczynku świątecznego w Rokitnikach pod Legnicą.
Naszym przewodnikiem będzie współkurator wystawy i dyrektor muzeum Michał Duda.
BIO
dr Magda Ławicka – historyczka sztuki, kustosz dyplomowany i kierowniczka działu architektury XIX i XX w. w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Autorka i współautorka książek, m.in. „Zapomniana pracownia: Wrocławski Instytut Witrażowy Adolpha Seilera (1846 – 1945)”, „Od klasztoru do muzeum. Dzieje zespołu zabudowań bernardyńskich we Wrocławiu”, wielu haseł do katalogów i artykułów naukowych. Członkini Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Stowarzyszenia Miłośników Witraży „Ars Vitrea Polona”. Od roku 2014 członkini Corpus Vitrearum Polska.
dr Michał Duda – dyrektor Muzeum Architektury i wspókurator wystawy “Kształt marzeń. Architektura Witolda Lipińskiego”. Historyk, badacz i popularyzator architektury współczesnej. Absolwent historii sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim oraz absolwent Studiów Kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kurator i współkurator wielu wystaw poświęconych przedwojennej i współczesnej architekturze, między innymi „Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak” (pokazywanej również w Nowym Jorku i w Portugalii), „Landscapes of leisure” (pokazywanej podczas EXPO 2020 w Dubaju), „Trzy początki. 1918/1945/1989”, „Terra X. Archiwum przyszłości”, „Heinrich Lauterbach. Architekt wrocławskiego modernizmu”, „Zvi Hecker. Stronice księgi”, czy „Dagarama. Powrót do przyszłości”.